بهداشت دندان خرگوش!

آخرین مطالب

امکانات وب

بهداشت دندان خرگوش!

بخش اول

چرا خرگوش باید همیشه در حال جویدن باشد؟ دلیل بروز مشکل رشد بیش از حد دندان خرگوش، کمبود علوفه در جیره غذایی روزانه است؟ میزان کلسیم زیاد و یا کم چه اثری در سلامت عمومی خرگوش دارد؟

برای ارتقای دانش عمومی خود و معاینات خرگوشی در منزل لطفا مطالب زیر را که 10 دقیقه هم طول نمی کشد به دقت مطالعه کنید و به دیگر خرگوش داران در معاشرت با شما آموزش دهید!

مانند دیگر بخش های اندام خرگوش که می بایست روزانه توسط خرگوش داران معاینه شود (همانند بررسی مقدار خوراک، تولید حجم کافی مدفوع، رنگ و بوی ادرار، سلامت پوست و چشم و غیره -> به چک لیست 10گانه معاینات روزانه رجوع شود)، سلامت دهان و خصوصا دندان نیز باید حتما در نظر گرفته شود و چکاپ هفتگی در منزل ضروری است. بدین منظور باید اطلاعات کلی در خصوص نحوه چیدمان و عملکرد دندان ها را کسب کرده باشید که برای معاینات ابتدایی در منزل نیاز به تخصص خاصی ندارد.

خرگوش 28 عدد دندان دارد که شامل:

◄ 4 عدد دندان پیشین یا جلویی (یا همان دندان خرگوشی اصطلاح عام): که عملکرد آنها جهت قیچی کردن و بریدن ساقه علوفه است. ریتم حرکت دندان های این قسمت درجهت عمودی بالا – پائین است تا دقیقا همانند قیچی عمل کنند.

◄ 4 عدد دندان نیش مانند که بلافاصله در پشت دندان های جلویی قرار گرفته است.

◄ 20 عدد دندان پیش-آسیاب و آسیاب در بخش عقبی دهان مستقر شده است: که وظیفه آنها آسیاب کردن علوفه است. ریتم حرکت دندان های این قسمت نه کاملا افقی و نه کاملا عمودی است بلکه فی ما بین حالت شروع عمودی را داشته و به شکل سایش افقی ختم می شود (چیزی همانند جویدن در گاو و یا شتر). با جویدن بدین شکل ساقه علوفه نرم، ساییده، کوبیده و الیاف فیبری شکل ریش ریش می شود.

بین بخش دندان های جلویی و شروع دندان های آسیاب در فک خرگوش یک بخش خالی از دندان در فک وجود دارد و این قسمت برای شما که نیاز به فروکردن نوک پستانک سرنگ برای تغذیه و یا دارو دهی به او دارید بسیار مفید واقع می شود. پس با درآغوش کشیدن خرگوش خود و کمک از نفر دوم می توانید به آرامی کناره های لب فوقانی و تحتانی را با انگشت بالا زده و دندان ها را معاینه هفتگی کنید.

مواردی که می بایست بدانید:

● رشد عمومی دندان خرگوش پیوسته است و در هر هفته تقریبا معادل با 2 میلی متر است و بنابراین نیاز به تامین مقدار کافی و ثابت کلسیم دارد. و همچنین لزوم ساییدن مداوم آنها برای حفظ اندازه مطلوب فوق العاده برای خرگوش حیاتی است. دندان بدون توقف در حال رشد است و اگر پیوسته در اثر جویدن کوتاه نماند مشکلات و بیماری های کشنده ای را بهمراه خواهد داشت.

● دلیل دقیق بروز مشکل دندان در خرگوش مشخص نمی باشد ولی غالبا سه عامل در ایجاد آن نقش دارد:

▬ عدم سایش کافی دندانها در اثر کمبود علوفه زبر در جیره غذایی

▬ فقر تغذیه خصوصا در بخش تامین کلسیم، ویتامین D، ویتامین A، منیزیم و همچنین پروتئین

▬ حالت های ژنتیکی: بطور مثال خرگوش های نژاد کوتوله هلندی و یا خرگوش های لوپ (با گوش های بلند و آویزان) که صورت های پهن دارند بیشتر مستعد بروز این عرضه هستند.

● واقعیتی نه چندان خوشآیند: خرگوش های وحشی در طبیعت به ندرت عمری بیش از 2 سال دارند به دلیل فقر غذایی و شرایط بسیار سخت رقابتی برای زنده ماندن و بنابراین عمدتا از نظر سنی و طول عمر، کمتر به نقطه شروع رشد دندان می رسند. در همزیستی با انسان خصوصا به عنوان حیوان خانگی به دلیل وضعیت مطلوبتر تغذیه و بهداشت عمر بیشتری داشته بین 2 الی 7 سال و در برخی موارد نادر تا 12 سال هم زنده می مانند ولی از طرف دیگر قضیه مشکلاتی چون بیماری های کهن سالی و سرطان و رشد نا متعادل دندان ها بروز می نماید. در مسئله ایجاد تعادل در رشد دندان دو مورد پارادکس متخصصان را همیشه تحت فشار علمی قرار می دهد و آنهم میزان تنظیم مقدار کلسیم لازم برای بدن او است. فقر کلسیم سبب تحریک پذیری در سیستم ایمنی خرگوش می شود و برای جنگیدن با از دست ندادن کلیسم و حفظ آن تا جای ممکن رشد دندان ها به سمت نه بیرون بلکه به سمت داخل (معکوس) تحریک می شود و مشکلات رشد و نفوذ دندان به داخل بینی و چشم و حتی به داخل مغز را در پی دارد. حتی تصور اینکه میزان درد و کشنده بودن آن چقدر برای حیوان زجرآور است هم ممکن نیست چون بیماری مخصوص خود خرگوش است. از طرفی دیگر با افزایش بیش از اندازه میزان کلسیم در بدن خرگوش و سایش مداوم دندان ها بخشی از مشکل مرتفع می شود ولی ارگان های داخلی و کلیه ها دچار عوارض خاص خود می شوند. بنابراین تنظیم مصنوعی جیره خوراک روزانه خرگوش از نظر حفظ تعادل املاح و ویتامین ها و پروتئین های مورد نیاز او کاری بسیاری دشوار است. تطبیق خیلی سریع خرگوش نسبت به هر نوع رژیم غذایی در دسترس هم مشکلی است که نیاز به کنترل توسط صاحبان آنها دارد خصوصا تمایل آنها به تنبلی در جویدن و تقاضای خوراک سهل الهضم دشواری های دیگر در زمینه بهداشت تغذیه خرگوش است.

جلوگیری از بیماری بواسطه معاینات هفتگی:

◄ وزن کردن خرگوش بصورت هفتگی و ثبت آن در فایل کاردکس بهداشت خانگی پرونده او (ترازوهای آشپزی چندان قیمتی ندارند و داشتن آن برای توزین هفتگی خرگوش خود بسیار ضروری است، حتما این مورد را جزو اقلام واجب ملزومات خرگوشی در منزل در نظر بگیرید). کاهش وزن در خرگوش می تواند یکی از نشانه های این عارضه بدلیل کم اشتهایی، مصرف نکردن علوفه و ترشح بزاق بطور مداوم باشد که می بایست قبل از مراجعه به دامپزشک در "چک لیست بهداشت خرگوشی" برای این سوالات پاسخ دقیق و کامل داشته باشید:

▬ فهرستی از غذاهایی که خرگوش شما مصرف میکند (خصوصا به ترتیب میزان بیشترین غذای خورانده شده تا به کمترین؛ بطور مثال: خرگوش شما بیشتر یونجه مصرف کرده (مثالا ایکس گرم)، بعد از یونجه بیشترین غذای مصرفی او هویج یا دیگر سبزیجات بوده (مثلا ایکس گرم) و در نهایت به مقدار کمتر ایکس گرم پلت یا میوه جات خشک یا تازه). تهیه فهرست کامل از هر آنچه خورده و به چه میزان بسیار در تشخیص فقر یا فزونی املاح و ویتامین ها و درصد فیبر نقش دارد و در ارائه راهکار و اصلاح رژیم غذایی خرگوش توسط دامپزشک عامل کلیدی است.

▬ نام تجاری محصولات مکمل غذایی که به خرگوش داده اید.

▬ به چه مدت خرگوش شما در این برنامه غذایی قرار داشته است؟ و رژیم قبلی یا برنامه غذایی قبلی او چه بوده است؟ (بطور مثال اگر در فصل تابستان در طول 2 ماه از یک برنامه غذایی ثابت استفاده کرده اید و با شروع پاییز برنامه را تغییر داده اید برای دامپزشک هم رژیم قبلی و هم برنامه جدید که خرگوش دچار مشکل کاهش وزن شده است را شرح دهید).

علائم بیماری های دندان در خرگوش:

● کم غذایی، بی اشتهایی، یا قطع شدن خوراک

● خوراک گزینشی (ترجیح به خوراکی های نرم دارد)

● کاهش وزن

● دراز شدن دندان ها

● افزایش میزان ترشحات بزاق

● مرطوب بودن چانه و یا تر بودن لب ها و کناره های بیرونی دهان

● موی تن خرگوش بهم ریخته و سفت شده است (بدلیل عدم توان تیمار پوست و تمیز کردن و لیسیدن تن خود یکی از نشانه های رشد بیش از حد دندان ها و نقص در توانایی استفاده از زبان خرگوش است؛ خرگوش ها بطور مداوم پوست خود را تیمار و تمیز می کنند و در زمان بروز مشکلات دهان و دندان و ایجاد درد قادر به انجام آن نبوده و بنابراین یکی از نشانه های خطر می باشد).

● آبریزش بینی

● بیرون زدن چشم ها (همانند حالت علائم بیماری گواتر در انسان)

● آبریزش چشم

● هرگونه علائم ترشحات در صورت

● ترشحات در زیر فک

مطلب ادامه دارد (بخش دوم در حال نگارش و ویرایش است)...

جراحی و خارج نمودن دائمی دندان ها: